Adam Pawłowski: Odkrycie Teneryfy

Adam Pawłowski. Foto: Ignacy Matuszewski

Teneryfie o wiele bliżej do Afryki niż do Starego Kontynentu, choć od XV w. jest częścią Korony Hiszpańskiej. Wyspę zamieszkuje zaledwie milion mieszkańców, ale rocznie odwiedza ją ok. 6 milionów turystów. Wysoka lokalna konsumpcja per capita wsparta ogromną rzeszą spragnionych turystów powoduje, że aż 95% wyprodukowanego na Teneryfie wina nie opuszcza wyspy i jest konsumowane na miejscu. To tłumaczy, dlaczego do czasu mojej wizyty miałem okazję spróbować garstkę win, zaledwie namiastkę prawdziwego winnego bogactwa wyspy.
Te najbardziej wysunięte na południe winnice Europy produkują wina nieszablonowe, mające własną wyspiarsko-wulkaniczną charakterystykę. Klimat jest ekstremalnie gorący z średnioroczną temperaturą na poziomie 22 st. C i liczbą godzin słonecznych podobnie jak na pustyni. Elementem chłodzącym krzewy winogron są bryzy oceaniczne znad Atlantyku oraz wysokość położenia winnic. Im wyżej, tym chłodniej, a winnice nasadzane są tutaj nawet powyżej tysiąca metrów nad poziomem morza.
Jak przystało na wyspę wulkaniczną, winnice Teneryfy obfitują w gleby wulkaniczne oparte na bazalcie z dodatkiem piasku i gliny. Ich niska żyzność zmusza winorośl do głębokiego zakorzeniania się w poszukiwaniu wody. Roślina uprawiana na glebach wulkanicznych zwykle daje niski plon, ale rekompensuje to dodatkową intensywnością i koncentracją smaku owocu. Znacznie też uwydatnia kwasowość, co dodaje do balansu zwiewności i elegancji. Gleby wulkaniczne i ekstremalnie odizolowana lokalizacja wyspy uchroniły ją od plagi filoksery. Dzięki temu winiarze mają przyjemność pracowania ze starymi, nawet ponadstuletnimi krzewami, a nowe nasadzenia także oparte są na oryginalnym korzeniu. W winnicach Teneryfy dominują autochtoniczne szczepy, których pochodzenie można przypisać do Wysp Kanaryjskich. Pod względem uprawy na wyspie przeważają białe odmiany, w tym słynny listán blanco znany w Andaluzji jako palomino. To raczej neutralna odmiana, dająca wina gładkie z mineralnym sznytem, idealne do lokalnych owoców morza. Głównym czerwonym szczepem winorośli jest listán negro zwany także listán prieto. To cienkoskórna odmiana, dająca wina oparte na czerwonym owocu o mało intensywnej barwie, z przyjemną kwasową werwą i delikatną taniną. Powiedziałbym, że to hiszpańska odpowiedź na pinot noir, ale z zachowaniem swojego regionalnego charakteru. Genialnie komponuje się z lokalnymi daniami z wieprzowiny oraz z wędlinami i twardymi dojrzewającymi serami. Co ciekawe, listán wędrował po świecie wraz z misjonarzami hiszpańskimi i już w XVI w. wyemigrował do Ameryki. Nadal można go tam odnaleźć w Chile pod nazwą pais, w Argentynie jako criolla i w USA jako mission grape. Mimo że na wyspie uprawianych jest niespełna 8 tys. hektarów winnic – co w kontekście miliona hektarów w całej Hiszpanii jest kropelką w morzu wina – Teneryfa doczekała się aż pięciu lokalnych apelacji. Na mapie odznacza się zwłaszcza Valle de La Orotava. To właśnie tutaj, w północno-zachodniej części wyspy, Portugalczycy jako pierwsi nasadzili winorośl. Kultywuje się tu również słynny, tradycyjny styl mocowania i prowadzenia winorośli zwany cordon trenzado. Polega on na prowadzeniu nisko przy ziemi starych sękatych krzewów, które wiją się jak węże po wulkanicznym podłożu. To niecodzienny widok, który w połączeniu z urokiem tarasowych winnic kontrastujących z czarną wulkaniczną glebą stanowi niezapomniany widok. Zachęcam do sięgania po wina z Teneryfy, które coraz częściej można spotkać w ofercie polskich importerów.