Radosław Froń: Archaiczne prawo na rynku dystrybucji wina

„FOOD SERVICE”: Na swoim blogu twierdzisz, że przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości są archaiczne i niespójne. Na czym konkretnie polega ta niespójność? 

RADOSŁAW FROŃ: Zasadniczą niespójnością systemu jest wybiórcze traktowanie przepisów. To, czy przedsiębiorcę wysyłającego skrzynkę wina do klienta, zamkniętego dziś z mocy prawa w domowej izolacji, spotkają potencjalne nieprzyjemności, zależy wyłącznie od lokalnego urzędnika i jego woli wchodzenia w cały ten interpretacyjny bałagan. Także linia orzecznicza sądów administracyjnych nie jest w tej sprawie jednolita. Stanowisko NSA nie napawa nas wciąż optymizmem, ale pamiętajmy, że orzeczenia sądów nie są źródłem prawa i dotyczą wyłącznie rozstrzyganej sprawy oraz jej stron. 
Najważniejszym jednak przykładem niespójności są zapisy ustawy o prawach konsumenta z 30 maja 2014 r. Przedmiotowa umowa sprzedaży napojów alkoholowych zawierana na odległość została tam wprost wymieniona w kontekście prawa do zwrotu zamówionego przez konsumenta towaru. Dopuszczono zatem możliwość zwrotu zakupionych na odległość napojów alkoholowych, których zdaniem wielu nie można sprzedawać. Przypominam, że teoretycznie system prawa jest spójny, a tworzący je ustawodawca w swoich poczynaniach racjonalny... Teoretycznie. 

Obserwując to, co dzieje się aktualnie na rynku dystrybucji wina, można zauważyć, że przepisy sobie, a życie sobie. Czy wino wolno sprzedawać przez internet? 
Zasadniczo mówienie o „zakazie sprzedaży przez internet” samo w sobie wprowadza nas w pewien błąd. Nie istnieje bowiem żaden zakaz o takim charakterze. Także sama sprzedaż wina „przez internet” nie jest przecież fizycznie możliwa. Ta błędnie nakreślona istota problemu wdarła się jednak do języka potocznego i jest też niestety powtarzana przez wielu niekompetentnych urzędników. To nie forma składania zamówień czy też kontaktu z klientem jest problematyczna, a jedynie sama dostawa zakupionego towaru – niezależnie od tego, czy zamówienie złożymy telefonicznie, mailowo, czy też za pośrednictwem sklepu internetowego. Jak wiemy, sprzedaż detaliczna napojów alkoholowych może odbywać się wyłącznie na podstawie zezwolenia wydanego dla określonego punktu sprzedaży. Oznacza to, że co do zasady sprzedaży napojów alkoholowych dokonywać możemy jedynie w tym konkretnym miejscu, którego adres podany jest w zezwoleniu (wyklucza to naturalnie możliwość istnienia sklepów wyłącznie wirtualnych). Cały problem sprowadza się przez to do ustalenia faktycznego momentu sprzedaży. W razie braku innych regulacji miejscem sprzedaży konsumenckiej jest w dużym uproszczeniu miejsce wydania towaru kupującemu. W przypadku wysyłki do klienta sprzedaż następuje zatem poza punktem sprzedaży wymienionym w zezwoleniu, czyli potencjalnie wbrew jego warunkom. 

Co grozi podmiotom, które nie przestrzegają aktualnych przepisów? Czy lepiej ryzykować karę, ale walczyć o jedyny dostępny w tej chwili rynek zbytu? 
Sprzedaż napojów alkoholowych bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom jest przestępstwem i podlega grzywnie. Najczęściej jednak postępowania ograniczają się do sankcji administracyjnych, których praktyczne skutki są znacznie bardziej kłopotliwe. Przedsiębiorcy mogą bowiem stracić posiadane zezwolenia na sprzedaż, bez prawa do ich odzyskania przez okres 3 lat. Praktykowane przez wielu nieposłuszeństwo tym zasadom nie wydaje się już dziś jedynie biznesową decyzją, ale przybiera dla wielu znamiona absolutnej konieczności – jak wiemy, często jedynej szansy na przetrwanie. Wszyscy, którzy w tych trudnych czasach decydują się na sprzedaż z dostawą, muszą jednak uwzględnić powyższe ryzyko i możliwie je minimalizować poprzez stosowne zapisy w umowach czy regulaminach, a w skrajnym przypadku przez prowadzenie działalności związanej z wysyłką w oparciu o osobny podmiot i odrębne zezwolenie. 

Jak powinny zmienić się przepisy, by były dostosowane do współczesnych czasów? 
Przede wszystkim uwzględnić istotną zmianę okoliczności. Nasza ulubiona ustawa została przyjęta w 1982 r., w zupełnie odmiennej od dzisiejszej sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej i technologicznej. Razem z większością organizacji zrzeszających polskich winiarzy, browary rzemieślnicze oraz producentów cydrów przygotowaliśmy propozycje zmian w ustawie o wychowaniu w trzeźwości, które otrzymało Ministerstwo Rozwoju wraz z naszym wezwaniem do dołączenia tych zmian do kolejnej odsłony tzw. tarczy antykryzysowej. Osobiście mam nadzieję, że wszystko szybko wróci do normy. Jeśli jednak sytuacja branży nie zmieni się drastycznie, a pomoc państwa będzie nadal bezużyteczna, zapewne wiele podmiotów nie dotrwa do tych szczęśliwych czasów.